IN HANOI -VIETNAM

(Thứ Hai, 26/05/2008-10:36 AM)
NGHỆ THUẬT CÔNG CỘNG-KHÔNG GIAN GẦN GŨI CỘNG ĐỒNG

Dự án nghệ thuật công cộng Con đường Gốm sứ ven sông Hồng do nhóm Nghệ thuật Tân Hà Nội thực hiện đã may mắn được Quỹ Ford Foundation tài trợ cho 450 m tranh gốm đầu tiên, một xưởng sáng tác cho các nghệ sĩ trong thời gian triển khai dự án và một cuộc hội thảo với chủ đề Nghệ thuật công cộng và sự phát triển cộng đồng sẽ diễn ra vào ngày 14/6/2008 tại Viện Goethe Hà Nội. Hai nghệ sĩ nổi tiếng đứng đầu Nhóm Nghệ thuật Công cộng Chicago sẽ tới Hà Nội dự hội thảo. Đó là vợ chồng nghệ sĩ Jon Pounds và Olivia Gude. Họ là tác giả của nhiều công trình nghệ thuật công cộng hoành tráng ở Chicago. Với kinh nghiệm hơn 20 năm làm nghệ thuật công cộng, họ đang rất nhiệt tình giúp đỡ dự án Con đường Gốm sứ tại Hà Nội. Là người lo tổ chức hội thảo, tôi đã có cuộc phỏng vấn trước với nghệ sĩ Jon Pounds.
Thưa Jon Pound, xin ông giới thiệu qua về bản thân với công chúng Hà Nội?

Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng quê có những cánh đồng ngô và nhiều trang trại nuôi bò- một thị trấn nhỏ sống dựa vào nông nghiệp ở Wisconsin và Illinois. Từ nhiều năm nay tôi sống chủ yếu ở Chicago. Tôi quan tâm đến nghệ thuật từ khi còn bé và đã theo đuổi nó từ hồi học phổ thông. Năm học lớp 10-12, tôi may mắn được học một thày giáo dạy vẽ rất thú vị. Thầy có niềm đam mê nghệ thuật và luôn tìm cách truyền niềm say mê đó cho các học trò của mình. ảnh hưởng tích cực của thày đến tôi và các bạn học đã khiến tôi quyết định trở thành giáo viên mỹ thuật. Sau khi tốt nghiệp ĐH Mỹ thuật, chuyên ngành điêu khắc tôi dạy học ở một trường trung học ngoại ô Chicago.

Khi còn trẻ, tôi đã từng tham gia những cuộc biểu tình chống chiến tranh ở Việt Nam. Phong trào chính trị này cũng ảnh hưởng lớn đến việc thành lập Nhóm tranh tường Chicago ( Chicago Mural Group), tiền thân của Nhóm Nghệ thuật Công cộng Chicago bây giờ ( Chicago Public Art Group - CPAG) từ nhiều năm trước khi tôi trở thành hội viên.

Tôi là giám đốc CPAG đã gần 20 năm nay và tổ chức này đã có tuổi đời 37 năm. Những năm gần đây CPAG phát triển mạnh với nhiều loại hình nghệ thuật công cộng : tranh tường, tranh gắn gốm (mosaic), điêu khắc, công viên, khu vui chơi cho trẻ em,...- những chỗ tạo nên những không gian đối thoại, những chỗ cuốn hút và khuyến khích các thành viên trong cộng đồng cư dân gặp gỡ và nói chuyện với nhau thay vì nhà nào cũng đóng cửa im ỉm, không biết tới hàng xóm.

Năm 2001-2002, tôi giành được học bổng Cộng đồng tín nhiệm Chicago. Nhờ đó tôi có điều kiện nghiên cứu qui hoạch đô thị và được đi du lịch vòng quanh bắc Mỹ và các nước khác; gặp gỡ các nghệ sĩ và các nhà qui hoạch đô thị đã thiết kế những không gian đô thị tươi sáng. Tôi tràn đầy cảm hứng khi nhìn thấy tài năng sáng tạo mà các nghệ sĩ và các thành phố khác đang mang đến những không gian công cộng tuyệt vời đẹp và hấp dẫn.

Ông bắt đầu quan tâm đến nghệ thuật công cộng từ bao giờ và tại sao ?

Năm 1979, khi đi làm bằng tàu hỏa hàng ngày, tôi có cơ hội được nhìn thấy bức tranh tường lớn khác thường được vẽ dần lên như thế nào. Đó là bức tranh tường Niềm say mê của nhân loại với những giọng nói của thời đại khác do Calvin Jones và Mitchell Caton thể hiện đã gây ấn tượng cho tôi. Và tôi hiểu rằng các tác phẩm nghệ thuật được dựng lên tại các không gian công cộng sẽ có ảnh hưởng tới nhiều người, rất hấp dẫn và mang tính giáo dục thẩm mỹ cho cộng đồng.

Mấy năm sau, tôi cùng với Olivia Gude-người bạn đồng nghiệp và vợ tôi bắt tay vào thực hiện bức tranh tường cỡ lớn. Điều quan trọng nhất mà tôi nhận ra là muốn thực hiện được một công trình công cộng với qui mô lớn phải trải qua nhiều năm hình thành, tưởng tượng, phát triển và tổ chức thực hiện dự án với sự hợp tác của các nghệ sĩ từ CPAG.

Mối quan tâm của tôi đến nghệ thuật công cộng là khả năng kết hợp hài hòa nhiều yếu tố : hấp dẫn cả cộng đồng, dạy mỹ thuật cho trẻ em và người lớn, cùng nhau thảo luận, đối thoại, kể và thể hiện những câu chuyện quan trọng, những ý tưởng mới trong một diễn đàn cộng đồng lâu bền. Tôi quan niệm rằng, xây dựng nghệ thuật công cộng là trong cuộc sống chúng ta có trách nhiệm tạo nên những không gian đẹp trên thế giới cho chính chúng ta, cho gia đình và nhiều người khác xung quanh.

Với kinh nghiệm của một nhà điêu khắc , tôi thường đặt những câu hỏi như : Chất liệu nào có thể cứu vãn mùa đông lạnh giá và mùa hè nóng bức ? Phương pháp nào tạo nên những hiệu quả làm chất liệu này trông đẹp nhất ? Những chất liệu không chuyên nghiệp nào có thể tạo nên những tác phẩm nghệ thuật đẹp ? Làm thế nào để tổ chức những dự án nghệ thuật thực tế thu hút được nhiều người tham gia một cách sáng tạo ?

Ông đã thu hút các nghệ sĩ và cộng đồng tham gia vào các dự án nghệ thuật công cộng như thế nào?

Công việc của tôi và các đồng nghiệp với các dự án nghệ thuật công cộng là tìm kiếm các đề tài, lôi cuốn mọi người vào việc biến đổi những không gian công cộng xấu xí thành những không gian cuốn hút, hội họp của cộng đồng. Trong những dự án này, các nghệ sĩ cùng ngồi với cộng đồng dân cư đưa ra những ý tưởng, thảo luận các đề tài sẽ mô tả, vẽ thiết kế nhằm gửi gắm trong đó những thông điệp, làm việc cùng nhau để tạo nên những tác phẩm hoành tráng, phức tạp mà khó có cá nhân họa sĩ nào có thể tự mình thực hiện nổi. Một dự án nghệ thuật thu hút cộng đồng được bắt đầu với những ý tưởng. Các nghệ sĩ và các thành viên cộng đồng thảo luận các ý tưởng và chủ đề quan trọng để khám phá và gây ấn tượng. Khi đề tài được lựa chọn, chúng tôi bắt tay vào vẽ phác thảo. Các bản vẽ được hoàn thiện bởi các tình nguyện viên chuyên và không chuyên. Thậm chí một ý tưởng có ý nghĩa quan trọng nhưng được thể hiện sơ sài sẽ được người chuyên nghiệp hơn chỉnh sửa lại. Chúng tôi sẽ khám phá những tiềm năng từ quần chúng : Một số người sẵn có dụng cụ, một số người biết làm gốm hoặc vẽ, một số rất thạo công việc tổ chức, một số lại có duyên trong việc giảng giải và truyền đạt lại kinh nghiệm cho người khác. Có người lại thích nấu ăn cho cả nhóm, có người quan hệ rộng và biết cách gây quỹ cho dự án. Khi bản phác thảo được chấp thuận, các kỹ năng nghệ thuật sẽ được phát huy để hoàn thành tác phẩm. Đó là một quá trình phối hợp ăn ý của một tập thể nghệ sĩ và cộng đồng. Bằng cách này, càng nhiều người có thể cống hiến cho thành công của dự án.

Theo ông những khó khăn nào đặt ra khi triển khai một dự án nghệ thuật công cộng ?

Có rất nhiều khó khăn phải đối mặt, phải lên kế hoạch và giải quyết. Tôi nghĩ điều khó khăn nhất là tìm ra sự cân bằng giữa cách giải quyết các vấn đề, sự lãnh đạo nghệ thuật tuyệt vời và các hoạt động cộng đồng được tổ chức tốt. Không phải tất cả các nghệ sĩ đều là những người diễn thuyết tốt hay những giảng viên truyền cảm hứng hoặc những nhà tổ chức tuyệt vời. Nhưng nếu các nghệ sĩ không thể truyền cảm hứng cho người khác, điều đó sẽ rất khó hoàn thành dự án đúng thời hạn. Người nghệ sĩ phải vừa có trách nhiệm đến thành công nghệ thuật của dự án, vừa phải có trách nhiệm khuyến khích động viên mọi người có trách nhiệm với thành công của dự án. Đó là vũ điệu mà đôi khi nghệ sĩ là người dẫn, đôi khi cộng đồng là người dẫn. Một vũ điệu hoàn hảo đòi hỏi thực tế và cam kết phải phối hợp uyển chuyển và tốt đẹp.

Một vấn đề khác liên quan khá quan trọng là vấn đề kỹ thuật. ở Chicago rất lạnh vào mùa đông và nóng vào mùa hè. Hai thái cực nóng và lạnh đã hạn chế các chất liệu có thể dùng được ngoài trời, đòi hỏi sự thận trọng tối đa trong công việc chuẩn bị dụng cụ và chất liệu. Để triển khai một dự án nghệ thuật công cộng quy mô lớn sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Các nghệ sĩ phải là những nhà thiết kế vững, những người làm chủ được chất liệu, giàu ý tưởng và có khả năng truyền cảm hứng cho mọi người.

Nhưng cũng còn tùy thuộc vào kích thước của công trình, kỹ năng của những người tham gia, nguồn tài trợ và thời gian, một số dự án do nhóm Nghệ thuật Công cộng Chicago thu hút ít người trong cộng đồng tham gia hơn. Đôi khi cộng đồng chỉ tham gia phần thiết kế. Có khi dự án lại được thực hiện hoàn toàn với sự trợ giúp của các bạn trẻ.

Lý tưởng nhất là cảm giác được sở hữu thành quả của dự án, được chia sẻ trong các thành viên của cộng đồng, vì họ biết rằng họ và những người như họ đã đóng góp những ý tưởng và năng lượng cho sự thành công của dự án. Không có con số chính xác cho số lượng cộng đồng tham gia, nhưng khả năng cuốn hút mọi người vào việc qui hoạch và sức lôi cuốn của một dự án công cộng qui mô lớn có nghĩa là nhiều người cảm thấy có trách nhiệm đối với thành công của dự án.

Vì sao ông quyết định tới Hà Nội dự hội thảo và giúp đỡ các nghệ sĩ Hà Nội thực hiện dự án Con đ ường gốm sứ ven sông Hồng ?

Khi xem website của các bạn, tôi thực sự ngạc nhiên khi biết có một dự án nghệ thuật công cộng có quy mô lớn như vậy được tổ chức tại Hà Nội. Dự án của các bạn hội đủ các ưu điểm : tôn vinh chất liệu gốm truyền thống của dân tộc, được sự chấp thuận của chính quyền thành phố, được sự cổ vũ về tinh thần của công chúng và giới truyền thông, có được sự đồng lòng và quyết tâm của các nghệ sĩ sáng tạo vì cộng đồng và thu hút cộng đồng tham gia. Và nhất là với ý nghĩa một công trình hướng tới dịp kỷ niệm sinh nhật lần thứ một nghìn của thủ đô Hà Nội. Làm sao mà chúng tôi có thể bỏ lỡ cơ hội tham gia một công trình nghệ thuật mang ý nghĩa lớn như vậy.

Xin cảm ơn lòng nhiệt tình và thiện chí ông dành cho Hà Nội!
P.V

Source:http://www.vietnamfineart.com.vn/Story/Tapchimythuat/mythuathiendai/2008/5/1705.html